روانشناسی رشد چیست و چه کاربردی دارد

یکی از شاخه های روانشناسی که رویکردی علمی دارد روانشناسی رشد است. روانشناسی رشد تغییر ها و ثبات زندگی افراد را در هنگام رشد بررسی میکند.این بررسی تغییرات ها شامل موارد زیر میشود:

1. بدن
2. هیجانات
3. افکارات
4. رفتار

روانشناسی رشد بیشترین تمرکز را بر دوران نوزادی تا ابتدای جوانی است.زیرا این دوران از زندگی بیشترین و ملموس ترین تغییرات را در زندگی دارد این بررسی جوانب مختلفی دارد و هر مرحله از رشد را در زندگی از دیدگاه های زیستی اجتماعی هیجانی و شناختی بررسی میکند. با درک این موضوعات روانشناسان و روانپزشکان متوجه میشوند که رشد نادرست و نا به هنجار ناشی از کدام عوامل است در نتیجه با اصلاح عامل میتوان از ادامه رشد نابه هانجار جلوگیری کرد.

البته برخی از افراد روانشناسی رشد را با روانشناسی تحولی اشتباه میگیرند که چنین دیدگاهی اشتباه است و در ادامه ما شما را با تفاوت این دو آشنا میکنیم.

تفاوت روانشناسی تحولی و روانشناسی رشد

کلمه رشد در روانشناسی بچه ها معنای کمیتی دارد کمیتی که قابل برگشت نیست و قابل اندازه گیری است مثل ماندد قد و وزن کودکان درحالی که روانشناسی تحول بر واژه تحول(develop)تمرکز دارد که نشنان دهنده تغییرات کیفی انسان است.ویژگی هایی مانند ظرفیت روانی و شناخت و… انسان. هر دو موارد در زبان فارسی به معنای روانشناسی رشد بود اما چند سالی است که معنایی جدا در زبان فارسی پیدا کرده است که این کار درست است.

کاربرد روانشناسی رشد

روانشناسان رشد بر روی تغییرات مختلف در زندگی انسان مطالعه میکنند و مسیر رشد درست را پیدا میکنند این نکته نیز مهم است که بدانید در همین بازه زمانی روانشناسان مسیر رشد اشتباه را نیز در نظر میگیرند تا بفهمند چه عواملی میتواند به مسیر رشد سالم انسان اسیب وارد کند.حالا که با مفهوم و چیستی روانشناس رشد اشنا شدیم متوانی بررسی کنیم و ببینیم که کاربرد روانشناسی رشد چیست و برای ما چه کاری انجام میدهد.

روانشناس رشد میتواند فرهنگسازی درستی در جامعه کند تا افاراد کودک تا جوان از انواع اسیب های اجتماعی در امان بمانند برای مثال میتواند به مادران باردار بگوید که کدام حالات روحی در چه زمانی میتواند باعث رشد نا به هنجار جنین یا رشد سالم جنین شود و یا میتواند والدین را از خطر ها و تهدید هایی که برای رشد کودکان با طلاق به وجود میاید آگاه کند تا از طلاق منصرف شوند و یا به گونه ای رفتار کنند که کودک کمترین اسیب را ببیند.

کودکانی که در معرض ابتلا به مشکلات ارثی و ژنتیکی میباشند دارای اختلال های روانشناختی هستند.در این دوران روانشناسان رشد در محیط هایی مانند اموزشگاه ها و مدارس که کودکان نیمی از روز را در انجا میگذرانند میتوانند نقش پر رنگی ایفا کنند.زیرا روانشناسان میتوانند تشخیص دهند که کدام رفتار ها برایاختلال بیماری است و به انها کمک کنند تا رفتار هایشان را خوبی اصلاح کنند.

برای مثال بازی درمانی یا هنر درمانی میتواند  یکی از موثر ترین راه های درمانی برای کودکانی باشد که از حضور در جمع امتنا میکنند و علاقه ای به صحبت های طولانی ندارند در کارگاه بازی درمانی درمانگر با اجرای بازی های زیاد و متنوع و مرکز قرار دادن کودکان در جمع و بازی به کشف و درمان احساسات نا درست کودک میپردازد و در همان بازی نیز درمان میکند.این نکته نیز قابل ذکر است که هنر درمانی علاوه بر کودکان بر بزرگسالان نیز تاثیر زیادی دارد.

البته روانشناسان رشد باید پاسخ کاملا منطقی به والدین درباره کودکان بدهند و نباید دلگرمی و امید الکی بدهند برای مثال اگر کودک شما دیر تر متوجه میشود یا نسبت به بقیه دیر تر سخن میگوید یا دیرتر راه میرود شما باید به روانشناس رشد مراجعه کنید در این مرحله مهم ترین کار یک روانشناس خوب رشد این است که به شما پاسخی واقع بینانه و منطقی بدهد و نباید پاسخ های دروغ و اشتباه و دلگرم کننده بدهد.

برخی از اختلالات مانند اختلالات بینایی و شنیداری و سندروم داون و دیگر مشکلات نیاز به شرایطی دارند که در ان باید به بیشترین و بالاترین حد رشد برسند زیرا این افراد در شرایطی ویژه قرار دارند. روانشناسی کودکان با نیازهای ویژه شاخه‌ای در تعامل نزدیک با روانشناسی رشد به شمار می‌رود و روانشناس رشدی در این زمینه نیز می‌تواند فعال باشد.

روانشناسی رشد میتواند برای رفع بحران وجودی نیز در سنین متفاوت مفید واقع گردد همچنین روانشناسی رشد در دوران میانسالی و رشد نیز میتواند بسیار مفید واقع گردد  به این شکل که سعی میکند با ترویج و عادت دادن افراد به زندگی سالم از اسی های مختلف در سنین بالا جلوگیری کند و افرادی که در سنین بالا از هر طریقی از مسیر زندگی درست خارج شده اند را به زندگی درست و لایف استایل اصولی بازگرداند.

در روانشناسی رشد دوره های مختلی برای افراد تعریف میشود که در ادامه به ان میپردازیم:

دوره های مختلف زندگی

• دوران جنینی:
• دوران نوزادی
• سالهای بازی:

این دوره شامل سنین 2تا6 سال میباشد.در این سنین تغیررات کودک با سرعت بسیار بالا و ملموسی قابل مشاهده میباشد.برای مثال کسب استقلال نسبی درک اصول اخلاقی  و تلاش برای سر دراوردن از کار ها از جمله مواردی است که در این سنین قابل رویت در افراد است.

• دوران میان کودکی یا اواسط کودکی که شامل سنین 7 تا 12 سالگی میشود

در این مرحله کودکان در مورد مسائل ارتباطات اجتماعی خارج از خانواده فهم پیدا میکنند و بدنشان ورزیده تر میشود و سعی میکنند اطلاعاتشان را در زمینه های مختلف زیاد کنند.

• مرحله نوجوانی که شامل سنین 12 تا 18 سالگی میشود و به آن دوره تینیجری نیز میگوید.

نوجوانی یکی از حساس ترین و مهمترین دوران زندگی هر فرد است که از لحاظ مختلف رشد زیادی میکنند و این دوره همان دوران بلوغ است دوران شکوفایی دوران استعداد یابی و دوره استقلال است. در این دوره هر فرد از لحاظ روحی و جسمی و جنسی تغییرات بسیار زیادی میکند.در این دوره جوانان بسیار تحت تاثیر افراد اطرافشان هستند.

• مرحله جوانی شامل دوره 18 تا 40 سالگی میشود.

افراد در این دوره متناسب با روحیاتشان شغل مناسبشان را پیدا میکنند و ارتباطات مهم کاری و اجتماعی و رابطه عاطفی بسزایی را برای خودشان رقم میزنند و بیشتر ازدواج ها و زندگی مشترک در این دوره است.

• مرحله میانسالی شامل سنین 40 تا 65 میشود

در این دوران افراد به گذشته خود مینگرند و زندگیشان را ارزیابی میکنند در این دوره اکثر افراد به طور واقع گرایانه ای به دنبال یافتن معنا و هدف زندگی میباشند.

• مرحله اخر شامل کهنسالی میشود که از سن 65 الی اخر عمر میشود.

این مرحله نیز مرحله پایانی زندگی میباشد که در این مرحله نیز به روانشناس رشد احتیاج پیدا میکنید زیرا مشکلات جسمی و روحی بسیار زیادی گریبان گیر افراد میشود و حتی میتواند افسردگی را در پی داشته باشد زیرا بسیاری از افراد با نگاهی به گذشته و یاد ایام جوانی احساس ضعف و ناتوانی میکنند.

در این مطلب شمارا با روانشناسی رشد اشنا کردیم شما همچنین میتوانید برای شرکت در کارگاه های بازی درمانی یا هنر درمانی یا مشکلات دیگر خود به بهترین روانشناس ایران مراجعه کنید.

مقالات پیشنهادی :

اختلالات رشد عصبی و ذهنی چیست؟ راه های درمان و علائم آن