خودکشی عمل نامطبوع و غیرطبیعی است که انسان به خود خسارت می رساند به منظور پایان دادن به زندگی خود. معمولاً این رفتار به دلیل افسردگی، استرس های زندگی و بیشتر در مواقعی که فشارهای مالی، اجتماعی یا شکست های در روابط عاطفی وجود دارد بروز می‌کند. آمارها نشان می دهد که خودکشی یکی از عوامل اصلی مرگ در جمعیت ۱۵ تا ۱۹ ساله است و بیش از ۷۷ درصد از این اعمال در کشورهای با درآمد کمتر رخ می دهد. استفاده از مواد سمی، آویزان شدن و استفاده از اسلحه یکی از شیوه های متداول برای انجام خودکشی در سطح جهان است. خودکشی می تواند برای هر فردی و در هر نقطه از جهان و در هر فرهنگی رخ دهد اما به عنوان انسان های آگاه و سالم، وظیفه ما این است که دلایل و عوامل این رفتار ناپسند را بشناسیم تا بتوانیم به خودمان و دیگران کمک کنیم و از وقوع خودکشی جلوگیری کنیم.
تماس با زندگی شیرین
این یکی از پرخطرترین جملاتی است که ممکن است کسی به ذهنش بیفتد: “می‌خواهم خودم را بکشم!” این جمله تنها زمانی از دهان فرد می‌آید که به این نتیجه رسیده است که دیگر دلایل کوچکی برای زندگی ندارد و از نظر روانی کاملاً بهم ریخته است.
علائم افرادی که قصد خودکشی دارند:
تغییرات در خلق و خو
اگر فرد برای مدت طولانی در حالت افسردگی بوده و دچار نوسانات ذهنی شده است، این یک نشانه جدی برای خطر خودکشی است.
آرامش ناگهانی
هرگونه تغییر ناگهانی به آرامش بعد از دوره‌ای از افسردگی یا بدخلقی، می‌تواند نشانه خطر خودکشی باشد.
انزوا
فرد تمایل دارد که از ارتباط با دیگران دوری کند و از فعالیت‌های اجتماعی پرهیز کند. علاوه بر این، علاقه‌ی او به کارهایی که قبلاً از آنها لذت می‌برد کاهش می‌یابد.
تغییر در رفتار، ظاهر و الگوی خواب
رفتار یا ظاهر فرد تغییر می‌کند؛ مثلاً حرکات یا گفتارش غیرطبیعی می‌شود. همچنین ممکن است به مراقبت از ظاهر شخصی خود کمتر توجه کند. افراد افسرده که در معرض خطر خودکشی هستند ممکن است بیش از حد یا کمتر از حد معمول بخوابند.
رفتارهای خطرناک یا آسیب‌رسان
فرد ممکن است به رفتارهای خطرناک مانند رانندگی بی‌پروا، رابطه‌های جنسی ناامن یا مصرف بیش از حد مواد مخدر و الکل پرداخته باشد.
تجربه تروما یا بحران زندگی
رویدادهایی مانند مرگ عزیزان، طلاق یا قطع رابطه، تشخیص یک بیماری جدی یا مشکلات مالی می‌توانند منجر به تجربه تروما یا بحران زندگی شوند.
اعتراف به ناامیدی
یکی از بدترین حسراتی که ممکن است به ذهن انسان برسد، اعتراف به ناامیدی و بی‌انگیزگی برای زندگی است. آن زمانی که فرد به احساس فراگیری، احساس نابودی، و یا به این نتیجه می‌رسد که دیگر هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای ادامه زندگی ندارد.
نشانه‌های ناامیدی
بسیاری از نشانه‌های مطرح شده نشانگر خطرناک بودن وضعیت هستند. اگر شما یا کسی اطرافیانتان این نشانه‌ها را تجربه کنید، باید بلافاصله به دنبال کمک پزشکی و روانشناختی بگردید.
برنامه‌ریزی برای خودکشی
وقتی که فرد شروع به انجام اقدامات غیرعادی می‌کند مثل اعطای بیشترین توجه به عزیزان، دادن وسایل شخصی به دیگران یا حتی نوشتن وصیت‌نامه می‌کند، این نشانه‌ها نباید نادیده گرفته شوند. گاهی اوقات، افراد قبل از خودکشی یادداشتی می‌نویسند یا به دنبال راه‌هایی برای انجام عملیات خودکشی می‌گردند.
تهدید به خودکشی یا بحث درباره مرگ
هر کسی که تهدید به خودکشی می‌کند، الزاماً به اجرای این تهدید نمی‌پردازد ولی همه تهدیدها باید جدی گرفته شوند.
عوامل ریشه‌ای خودکشی
خودکشی نه تنها با اختلالات روانی همراه است (به‌ویژه افسردگی و مشکلات مرتبط با مصرف مواد) بلکه بیشتر در لحظات بحرانی و بدون توانایی برای مقابله با استرس‌های زندگی (مانند مشکلات مالی، از دست دادن روابط، یا مشکلات جسمانی) رخ می‌دهد.
عواملی که ممکن است فرد را به سمت خودکشی سوق دهند چیستند؟
اگرچه ممکن است شما به دقت ندانید که چه عواملی باعث می‌شود دوست یا یکی از عزیزان شما به اقدام خودکشی بپردازد، اما حداقل برخی ویژگی‌های مشترک وجود دارد که باید آگاه باشید. عوامل شناخته شده‌ای که می‌توانند خطر خودکشی را در فرد افزایش دهند عبارتند از:
عوامل فردی:
– فرد در گذشته به خودکشی پرداخته است.
– فرد دارای اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلالات خلقی، اسکیزوفرنی یا اختلالات اضطرابی است.
– فرد با درد یا بیماری‌های ناتوان‌کننده مواجه است که احتمالاً باعث مرگ او خواهد شد.
– احساس ناامیدی ویژه‌ای دارد.
– مشکلات مالی یا حقوقی دارد.
– رفتار تکانشی یا خشن دارد.
– به طور افراطی از الکل استفاده می‌کند یا سابقه مصرف مواد مخدر دارد.
– دسترسی آسان به وسایل خودآزاری مانند سلاح‌های گرم یا داروها یکی دیگر از عوامل مهم است که ریسک خودکشی را افزایش می‌دهد.
عوامل ارتباطی:
– تجربه سابقه سوءاستفاده جسمی، عاطفی یا جنسی.
– از دست دادن عزیزان از طریق قطع رابطه، طلاق یا مرگ.
– داشتن سابقه خانوادگی مرتبط با خودکشی.
– از نظر اجتماعی منزوی، تنها و بدون پشتیبان هستند.
عوامل اجتماعی و فرهنگی
گاهی احساس شرمساری و ناکامی می‌تواند فرد را از درخواست کمک بازدارد، به خصوص وقتی که این درخواست برای درمان اختلالات روانی ارائه می‌شود. همچنین عواملی مانند عدم دسترسی به خدمات بهداشت روانی و درمان مواد مخدر نیز می‌توانند نقش مهمی در افزایش خطر خودکشی ایفا کنند. افرادی که دارای اعتقادات فرهنگی یا مذهبی هستند که خودکشی را به عنوان یک راهکار اصیل برای حل مشکلات شخصی می‌دانند نیز در خطر خودکشی قرار دارند. همچنین آگاهی از آمار افزایش خودکشی‌های محلی یا پوشش رسانه‌ای بر موضوع مرگ ناشی از خودکشی نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد.
تماس با زندگی شیرین
روش‌های خودکشی
متأسفانه بعد از تصمیم به پایان دادن زندگی، فرد به دنبال راه‌هایی برای اجرای این تصمیم می‌گردد. یکی از معروف‌ترین روش‌های خودکشی مصرف قرص است، که متاسفانه در فیلم‌ها و داستان‌ها بارها به آن اشاره شده است. حالتی که فرد ممکن است به سراغ داروهای سمی مانند آفت‌کش یا قرص برنج برود یا از داروهایی مانند قرص‌های خواب بیش از حد استفاده کند.
تخمین می‌رود که حدود ۲۰٪ از موارد خودکشی در جهان به دلیل مسمومیت با سموم دفع آفات رخ می‌دهد، که بیشتر آن در مناطق روستایی و کشورهای با درآمد کم و متوسط اتفاق می‌افتد. این مرحله، به عنوان پیشرفته‌ترین مرحله رفتاری یک بیمار روانی محسوب می‌شود که عملاً برای انجام خودکشی آماده است. در این مواقع باید فوراً با پزشک یا روانشناس تماس گرفت.
می‌خواهم خودکشی کنم، چه قرصی بخورم؟
از آنجا که مصرف قرص به عنوان یک روش آسان‌تر و کم‌دردتر برای انجام خودکشی شناخته می‌شود، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند با مصرف قرص‌هایی مانند قرص‌های خواب لورازپام و… خود را از زندگی آزاردهنده پیرامونشان رها کنند. برخی از افراد حتی به مصرف سم‌های قوی مانند سیانید پرداخته و به این کار وحشتناک دست زده‌اند. بنابراین، یکی از راه‌های پیشگیری از خودکشی این است که لوازم خطرناک مانند قرص‌های خواب در دسترس افرادی که به دلیل افسردگی یا اختلالات روانی در خانه زندگی می‌کنند قرار ندهید.
نجات از خودکشی: راهکارهایی برای مقابله با این معضل
برای کمک به افرادی که در معرض خطر خودکشی هستند اقدامات زیر را توصیه می‌کنیم:
۱. محدود کردن دسترسی به وسایل خودکشی، مانند آفت‌کش‌ها، سلاح‌ها و داروهای خاص.
۲. افزایش آگاهی از علل و علائم خودکشی از طریق رسانه‌ها مانند اخبار تلویزیونی و وب‌سایت‌های معتبر.
۳. تربیت مهارت‌های زندگی اجتماعی و عاطفی در نوجوانان.
۴. شناسایی زودهنگام افرادی که تحت تأثیر رفتارهای خودکشی قرار گرفته‌اند و احتمال دست‌زدن به این کار را دارند؛ سپس ارجاع آنها به متخصصان اعصاب و روان.
برای جلوگیری از خودکشی، همکاری و هماهنگی بین بخش‌های مختلف جامعه ضروری است، از جمله بخش بهداشت، آموزش، کار، کشاورزی، تجارت، دادگستری، قانون، دفاع، سیاست و رسانه‌ها. تلاش‌ها باید جامع و هماهنگ باشند زیرا هیچ رویکرد تنها نمی‌تواند به طور موثر بر مسئله پیچیده‌ای مانند خودکشی تأثیرگذار باشد.
برای جلوگیری از خودکشی با قرص، ترجیحاً داروها را در فضاهایی مثل کمدها و کابینت‌های قفل‌خورده نگهداری کنید، به‌ویژه اگر نوجوانان یا جوانانی افسرده و بیمار در خانه دارید. در این سنین احتمال استفاده از داروها به‌طور نادرست و خطرناک بیشتر است.
جلوگیری از خودکشی در نوجوانان: راهکارها و برنامه‌های پیشگیری
دوره نوجوانی یک فاز اساسی و بحرانی در زندگی است که نیاز به حمایت و پشتیبانی خاص از سوی والدین و مربیان دارد. برای پیشگیری از خودکشی در نوجوانان، برنامه‌ها و روش‌های آموزشی مناسبی وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می‌شود:
- آموزش به کادر مدرسه:
این برنامه‌های آموزشی برای کمک به کارکنان مدرسه (از جمله معلمان، مشاوران و مربیان) طراحی می‌شوند تا بتوانند دانش‌آموزانی که در معرض خطر خودکشی هستند را شناسایی و به پزشک ارجاع دهند. همچنین کادر مدرسه نحوه واکنش به خودکشی یا بحران‌های روحی و عاطفی را نیز یاد می‌گیرند.
- آموزش به جامعه:
این نوع آموزش کمی گسترده‌تر است و همه افراد، جوانان و بزرگسالان را به آن مشمول می‌کند. در این برنامه‌ها، افراد جامعه (مانند روحانیون، فعالان مذهبی، پلیس و… ) آموزش‌های مورد نیاز را از ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی بالینی دریافت می‌کنند تا بتوانند افراد در معرض خطر خودکشی در گروه سنی جوان و بزرگسال را شناسایی و به مراکز درمان مراجعه دهند.
- آموزش عمومی درباره خودکشی:
دانش‌آموزان در مدارس درباره خودکشی، نشانه‌های آن و روش‌های کمک به خود یا درخواست کمک از دیگران آموزش می‌بینند. این برنامه‌های آموزشی غالباً فعالیت‌های مختلفی را در بر می‌گیرند که به افزایش عزت نفس و مهارت‌های اجتماعی در نوجوانان کمک می‌کند.
- برنامه‌های غربالگری:
برای شناسایی نوجوانان در معرض خطر و شروع ارزیابی و درمان، از پرسشنامه‌ها یا ابزارهای غربالگری استفاده می‌شود. این ارزیابی‌ها می‌توانند در سنجش تغییرات نگرشی یا رفتاری در طول زمان و تشخیص رفتارهای بالقوه خودکشی مؤثر باشند.
برنامه‌های حمایتی دیگری نیز برای تقویت روابط افراد بیمار و ارتقای اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی آنها در مدرسه یا جای دیگر طراحی شده‌اند.
در پایان، استراتژی‌های این برنامه‌های حمایتی بر روی دوستان و خانواده‌های افرادی که خودکشی کرده‌اند تمرکز دارد. این رویکردها برای پیشگیری و کمک به نوجوانان برای مقابله مؤثر با احساسات نابودی، اعتماد به نفس و از دست دادن انگیزه که به دنبال آن خودکشی اتفاق می‌افتد طراحی شده‌اند.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک در خصوص خودکشی
خودکشی یک مسئله بسیار جدی و پیچیده است و هیچ وقت نباید از تأخیر در درمان آن چشم‌پوشی کرد. اگر فردی در اطراف شما، از جمله خانواده یا دوستان، اعلام کرده که قصد خودکشی دارد یا حتی با رفتارهای غیرمعمول این موضوع را به شما نشان داده است، نباید لحظه‌ایفرصت را از دست داد. با احترام و مهربانی با فرد برخورد کنید و او را تشویق کنید تا همراه با شما به مراکز درمانی مراجعه کند. مشاوره و روان‌درمانی برای افراد در این شرایط به‌صورت فوری لازم است.
درمان روانپزشکی و دارویی خودکشی
مداخلات دارویی با قدرتی چشمگیر می‌توانند در مدیریت اختلالات روانی اصلی مؤثر باشند و به کاهش خطرات خشونت مکرر و خطرات خودآسیبی که بر فرد حاکم است کمک نمایند.تمام داروها (شامل داروهای تجویزی، بدون نسخه و مکمل‌ها) که افراد در معرض خطر خودکشی از آن استفاده می‌کنند باید با دقت بررسی شوند تا اطمینان حاصل شود که هیچ تداخل غیرمعمولی در درمان ایمن و مؤثر افراد نقش ندارد. پزشک در زمان تجویز دارو برای افرادی که به خود آسیب می‌رسانند، دوز سمی دارو را مدنظر قرار داده و توصیه می‌کند که آن را به میزان محدود مصرف کنند.
افراد بیمار و افسرده که در معرض خطر خودکشی قرار دارند باید علاوه بر درمان دارویی تحت مشاوره و روان‌درمانی هم قرار بگیرند. برای کاهش رفتارهای خودکشی، داروهایی مانند لیتیوم و کلوزاپین مفید هستند. همچنین داروهای ضداضطراب، آرام‌بخش، خواب‌آور و ضدروان‌پریشی کوتاه‌مدت می‌توانند در کنترل تحریک‌پذیری، اضطراب، بی‌خوابی و روان‌پریشی حاد موثر باشند تا زمانی که ارزیابی سلامت روانی افراد صورت گیرد. توجه به نوع و مقدار داروها از اهمیت بالایی برخوردار است.
تماس با زندگی شیرین
مراجعه به پزشک: زمانی که نباید تأخیر کنید
درمان خودکشی یک مسأله جدی و پیچیده است که هیچ‌گاه نباید برای آن تأخیر داشته باشید. اگر فردی در اطراف شما اعم از خانواده یا دوست، به شما اعلام کند که قصد خودکشی دارد یا حتی با رفتارهای غیرمعمولی به شما نشان دهد، شما نباید لحظه‌ای درنگ کنید. با این فرد با مهربانی و احترام برخورد کنید، اما در عین حال او را قانع کنید که به همراه شما به مراکز درمانی مراجعه کند. مشاوره و درمان روان‌درمانی برای این افراد به صورت فوری ارائه می‌شود.
درمان روانپزشکی و دارویی برای خودکشی
لیتیوم، یک داروی تثبیت‌کننده خلق و خوی موثر، برای درمان اختلال شیدایی و دوقطبی تأیید شده است. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که لیتیوم می‌تواند مزایای ضدخودکشی را برای افرادی که در طولانی مدت انگیزه خودکشی داشته‌اند، داشته باشد. این دارو تشدید اختلالات خلقی را کاهش می‌دهد و برای افرادی که در معرض خطر خودکشی هستند نقش مهمی ایفا می‌کند.
کلوزاپین، یک داروی ضدروان‌پریشی غیرمعمول، در ابتدا برای درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که ممکن است در معرض خطر خودکشی قرار بگیرند استفاده می‌شود. این دارو برای برخی از بیماران مفید است، اما همچنین خطراتی دارد.
برای بیمارانی که از کلوزاپین استفاده می‌کنند، باید به‌طور منظم تعداد نوتروفیل‌های خود را کنترل کنند، زیرا این دارو ممکن است تعداد نوتروفیل‌ها را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد و به بدن آسیب برساند.
مراجعه به روانشناس: راهکاری برای جلوگیری از خودکشی
هیچ‌گاه به فردی که قصد خودکشی دارد این را نگویید که “چرا می‌خواهید این کار را انجام دهید؟” به جای این جمله به او نشان دهید که به حرف‌هایش احترام می‌گذارید و مایلید او را در درمانش حمایت کنید.
مقالات پیشنهادی :
۲۰ ویژگی یک روانشناس خوب که باید بدانید
روش‌های ترک اعتیاد به قرص متادون(علائم اعتیاد به متادون+عوارض)
نحوه ترک حشیش(عوارض+بهترین راه و مدت زمان ترک)
تفاوت توهم و هذیان(نشانه ها+درمان)
0 تا 100 اختلال پانیک(علائم+عوامل ایجاد+انواع+عوارض و درمان)
بررسی کامل توهم در افراد معتاد
ارتباط بین مصرف مواد مخدر و مشکلات جنسی!
اختلالات اضطرابی و راه های درمان آن
اختلال دو قطبی،علائم و راه های درمان آن
رفتاردرمانی اختلال خوردن و علائم آن
هر آنچه باید درباره اختلال اسکیزوفرنی بدانیم
از کجا بفهم دوقطبی هستم؟(11 دلیل که میگوید شما دوقطبی هستید!)
){kind=link}
بدون دیدگاه