رویکرد رفتارگرا در روانشناسی چیست؟

رویکرد رفتارگرا در روانشناسی

رویکرد رفتاری، روشی برای درک کردن علت و دلایل رفتارهای انسان ها است. تاکیید به تأثیر عوامل بیرونی مثل مجازات ها و پاداش ها بر اعمال انسان ها دارد. رویکرد رفتار گرا میگوید که تغییر عواملی که رفتار فرد را میسازد، می تواند باعث تغییر در رفتار فرد شود. با توجه به اهمیت این روش، دکتر شیرین ولی زاده کارگاه درمان CBT را در دپارتمان های زندگی شیرین برگذار میکند.

حتی به جرئت میتوان گفت که کارگاه های CBT تاثیری بهتر و بیشتر با دارو های روانپزشکی دارند. برای شرکت در کارگاه های CBT به یک روانشناس خوب یا بهترین روانشناس ایران مراجعه کنید.

این رویکرد دیدگاهی است درباره ی چگونگی وقوع یادگیری، که میگوید هر کاری که انجام میدهیم از طریق محیط ما به دست می‌آید. انسان دانش را با آشنا شدن با محیط اطرافش بدست میاورد.

رویکرد رفتارگرا تمرکز به مطالعه ی رفتارهای قابل اندازه‌گیری و مشاهده دارد، چون این رفتارها رفتارهایی هستند که می‌توانند به طور روشن و منظمی بررسی بشوند تا درکی بیشتر از انها بدست بیاید.

سال‌ها پیش بود که رویکرد رفتارگرایی شروع شد، وقتی که شخصی به نام جان واتسون درباره ی مطالعه ی رفتار نوشت.

رویکرد رفتارگرا با نام روانشناسی رفتاری نیز شناخته میشود، که تاکیید به مطالعه ی رفتار قابل مشاهده دارد. رفتارگراها به این باورند که تمام رفتارهای انسانی، حاصل یادگیری و تجربه اند. رفتارگراها به فرایند های ذهنی، مثل افکار و احساسات توجهی نمیکنند که موضوعاتی معتبر در تحقیقات روانشناسی هستند. و موسس این رویکرد هم جان بی واتسون یک روانشناس امریکایی بود که در سال 1913 این رویکرد را معرفی کرد که میگفت روانشناسی باید علمی قابل اندازه گیری و عینی باشد، و میگفت که برخلاف فرایند های ذهنی، رفتار قابل مشاهده میتواند بطوری عینی اندازه گیری و مشاهده شود.

جان واتسون یک ازمایش معروفی انجام داد با نام البرت کوچولو. این ازمایش نشان میداد که چگونه میتوان در کودک احساس ترس را با استفاده کردن از شرطی سازی کلاسیک ایجاد کرد. سپس واتسون و همکارانش کودکی با اسم البرت را به صدای سوت شرطی کردند. اوایل البرت از صدای سوت هیچ ترس نداشت، ولی بعد از اینکه صدای سوت همراه با یک ضربه ی محکم به میز شد، کودک هم شروع به ترسیدن از صدای سوت کرد.

ما در این صفحه مطلب تربیت درمانگرکودک را برای شما والدین عزیز اماده کرده ایم تا در صورت نیاز مطالعه کنید.

انواع رفتار گرایی

ما دو نوع اصلی از رفتار گرایی داریم:

•  رفتار گرایی روش شناختی

در این نوع از رفتار گرایی، تاکید بر مطالعه ی رفتار قابل مشاهده است، این نوع از رفتار گرایان بر این باورند که فرایندهای ذهنی مثل احساسات و افکار قابل مشاهده نبوده و در نتیجه قابل مطالعه هم نیستند.

• رفتار گرایی رادیکال

در این نوع از رفتارگرایی تاکید بر مطالعه ی رفتار قابل مشاهده و تاثیرش بر محیط است. این نوع رفتارگرایان به این باورند که رفتار را میتوان بدون نیاز به اشاره کردن به فرایند های ذهنی کاملا بیان کرد.

نظریه های رفتار گرا

نظریه های مختلفی برای بیان چگونگی شکل گیری و تغییر رفتار توسط رفتارگرایان ارایه شده است، دوتا از نظریه های مهم انها به شرح زیر است:

• شرطی سازی کلاسیک

توسعه ی شرطی سازی کلاسیک توسط فیزیولوژیست روسی ایوان پاولوف بود. او نشان داد که چجوری میتوان یک پاسخی غیر قابل شرطی را به یک محرک بی اثر شرطی کرد. در ازمایش او که معروف هم بود، سگ ها به دیدن غذا بطور غیرقابل شرطی، با ترشح بزاق جواب میدادند. وی توانست با شرطی سازی سگ ها به دیدن یک زنگ هم با ترشح بزاق جواب دهند.

مثلا تصور کنید که یک کودک از صدای ماشین اتشنشانی میترسد، و ریشه ی این ترس ممکنه در یک تجربه ی منفی که در گذشته شکل گرفته باشد، مثل شنیدن صدای اژیر ماشین اتش نشانی در زمان وقوع یک حادثه ی خطرناک. پس در این مثال صدای اژیر ماشین اتشنشانی همراه با ترس که یک تجربه ای تلخ است بوده است. پس ممکن است با تکرار شدن این تجربه کودک یاد بگیرد، که صدای ماشین اتش نشانی را با ترس، همراه و مربوط کند.

• شرطی سازی عامل

توسط  روانشناس امریکایی بی اف اسکینر شرطی سازی عامل توسعه داده شد. او نشان داد که چجوری میتوان با استفاده از تنبیه و تقویت رفتار را تغییر داد. کاهش احتمال اتفاق افتادن یک رفتار، تنبیه نام دارد. افزایش احتمال اتفاق افتادن یک رفتار، تقویت نام دارد.

مثلا یک کودک را تصور کنید که برای انجام دادن وظایف مدرسه ی خود، تقویت میشود، این تقویت ممکنه به شکل پاداش هایی مادی مثل اسباب بازی، پول، یا به شکل پاداش های اجتماعی مثل تایید یا تحسین باشد. کودک با تقویت یادمیگیرد تا وظایف مدرسه ی خود را انجام دهد.

نقد از رویکرد رفتارگرا

انتقاداتی برای رویکرد رفتارگرا بوجود امد، به این دلیل که برخی منتقدان به این باورند که این رویکرد به فرایند های ذهنی، مثل احساسات و افکار توجهی ندارد. بعضی ها هم به این باورند که این رویکرد، رفتارهای پیچیده انسانی را نمیتواند کاملا توضیح بدهد.

کاربرد های رویکرد رفتارگرا

اکنون ما چند مثال در زمینه های مختلفی از کاربرد های این رویکرد در زیر اورده ایم:

رویکرد رفتار گرا دارای کاربرد های زیادی در زمینه های مختلفی مانند اموزش و پرورش، بازاریابی، روانشناسی بالینی است. در روانشناسی بالینی این رویکرد در درمان بخش وسیعی از اختلالات روانی، مانند افسردگی، اظطراب و اختلالات خوردن کاربرد دارد. مثلا در درمان اختلال اظطراب، برای کمک کردن به بیماران و افراد جهت کاهش اظطراب و ترس، از تکنیک های رفتار درمانی، مثل حساسیت زدایی منظم استفاده میشود. یک رویکرد رفتارگرا را میتوان درمان شناختی رفتاری نام برد.

برای افسردگی یکی از موثرترین نوع درمان ها CBT است، رفتار درمانی شناختی-رفتاری تمرکز بر شناسایی کردن و تغییر دادن افکار و رفتار های منفی دارد که به افسردگی در فرد کمک میکنند، این راهکار به این گونه است که با شناسایی افکار منفی خود انها را به چالش میکشید و انها را با افکار مثبت تر جایگذین میکنید و رفتار های خود را اینگونه در جهت مثبت و بهتری تغییر میدهید.

از رویکرد رفتارگرا در درمان افسردگی به این شکل استفاده میشود که توسط این رویکرد به افراد کمک میشود تا با تغییر رفتار هایشان، افسردگیشان درمان شود، مانند منفی فکر کردن، گوشه گیری و انزوا، کم خوری یا پرخوری، بی رغبتی و دوری از فعالیت های مفید لذت بخش.

در اموزش و پرورش، این رویکرد برای توسعه دادن تکنیک های اموزشی اثرگذار، مثل یادگیری بر اساس تقویت، کاربرد دارد. در بازاریابی هم این رویکرد برای برنامه های بازاریابی تاثیرگذار و ایجاد تبلیغات کاربرد دارد.

برای داشتن اطلاعات بیشتری در این زمینه شما میتوانید مطلب کارگاه تکنیک های رفتار درمانی و مطلب تکنیک های حل مسئله و مشکلات از سایت دکتر ولی زاده را نیز مطالعه کنید

شما میتوانید برای گرفتن نوبت و انواع مشاوره های حضوری و مجازی و تلفنی ، و شرکت در کلاس ها و کارگاه های مدنظرتون با دکتر شیرین ولی زاده باما تماس بگیرید.