تربیت درمانگر کودک کیست؟
کارگاه تربیت درمانگر کودک یا رواندرمانگر کودک، یک حرفه تخصصی در حوزه روانشناسی است که به تشخیص و درمان مشکلات روانی کودکان و نوجوانان میپردازد. این حرفهاز افرادی تشکیل شده است که مدرک تحصیلی مرتبط با روانشناسی (معمولاً روانشناسی بالینی) کسب کردهاند و سپس در زمینههای مختلف تخصصی روانشناسی کودکان و نوجوانان تربیت شدهاند.
تاریخچه روان درمانگری کودکان
تاریخچه رواندرمانگری کودکان به طولانیترین زمانی بازمیگردد و به مراحل مختلفی از تاریخ انسانی برمیگردد. این حوزه از روانشناسی پیش از اینکه به عنوان یک رشته تخصصی مستقل شناخته شود، از طریق تحقیقات و مطالعات در حوزههای روانشناسی، روانپزشکی و آموزش کودکان شکل گرفته است. در زیر به خلاصهای از تاریخچه رواندرمانگری کودکان اشاره میکنم:
قرن نوزدهم:
در اوایل قرن نوزدهم، توجه به روانشناسی کودکان آغاز شد. فیلوژنتیک از تمرکز آگاهی بر روی گونهشناسی و تطور فیزیکی و روانی بچهها برخوردار بود.
قرن بیستم:
در قرن بیستم، اهمیت مطالعه و توجه به روان کودکان به طور چشمگیری افزایش یافت. پیشرفتهای مهمی در زمینه تحقیقات روانشناختی و روانپزشکی کودکان صورت گرفت و نخستین مراکز برای مطالعه روانشناسی کودکان تأسیس شد.
پس از جنگ جهانی دوم:
پس از جنگ جهانی دوم، توجه به مسائل روانشناختی کودکان بیشتر شد و رشتههای تحصیلی مختص به روانشناسی کودکان به صورت مستقل شکل گرفتند. این دوره، شروع تحقیقات گستردهتر و انتشار کتابها و مقالات تخصصی در زمینه رواندرمانگری کودکان را به همراه داشت.
قرن بیستویکم:
در دهههای اخیر، رواندرمانگری کودکان به یک رشته تخصصی مستقل تبدیل شده است و توسعههای مهمی در روشها و رویکردهای درمانی کودکان صورت گرفته است. رواندرمانگری کودکان به صورت کامل در موارد مختلفی از اختلالات روانی کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار میگیرد و از اهمیت بسزایی برخوردار است.
تربیت درمانگر کودک چه کار هایی انجام میدهد؟
تربیت درمانگر کودک (یا رواندرمانگر کودک) وظایف و کارهای متنوعی را در حوزهی روانشناسی کودکان و نوجوانان انجام میدهد. این کارها برای تشخیص، ارزیابی، و درمان مشکلات روانی کودکان استفاده میشوند. این تربیت درمانگرها با استفاده از روشهای تخصصی و تکنیکهای مختلف، به کودکان کمک میکنند تا با مشکلات روانی خود بهبود یابند و به طور عمومی سلامت روانی بهتری را تجربه کنند. برخی از کارهای معمولی این تخصصیها عبارتند از:
- مصاحبه و تاریخچه گیری: تربیت درمانگر کودک با کودک و والدینش مصاحبه میکند و تاریخچهی زندگی کودک را به دقت جمعآوری میکند تا مشکلات و نیازهای او را درک کند.
- ارزیابی و تشخیص: از روشها و آزمونهای مختلف برای ارزیابی و تشخیص مشکلات روانی کودک استفاده میکنند، این ارزیابیها میتوانند شامل ارزیابیهای روانشناختی، اجتماعی، رفتاری و عاطفی باشند.
- تعیین طرح درمان: بر اساس ارزیابیها، تربیت درمانگر کودک طرح درمان مناسبی را برای کودک تعیین میکند که شامل اهداف و روشهای مشخصی برای بهبود وضعیت روانی کودک است.
- رواندرمانی: این تخصصیها از روشهای مختلف رواندرمانی استفاده میکنند تا کودکان را در بهبود مشکلاتشان همراهی کنند. این روشها میتوانند شامل رواندرمانی شناختی-رفتاری، رواندرمانی چند رفتاره، رواندرمانی خانواده، و روشهای نوروفیدبک و بازیدرمانی باشند.
- مشاوره و پشتیبانی: تربیت درمانگر کودک نه تنها کودک بلکه والدینها را نیز مشاوره و پشتیبانی میکند تا بتوانند با مشکلات روانی کودک بهتر کنار بیایند.
- همکاری با سایر حرفهایها: این تخصصیها ممکن است با معلمان، روانشناسان مدرسه، پزشکان و دیگر حرفهایهای مرتبط همکاری کنند تا در بهبود روانی کودکان تاثیرگذار باشند.
- پیگیری و ارزیابی پیشرفت: تربیت درمانگر کودک نظارت دقیقی بر پیشرفت کودک دارد و با ارزیابیهای دورهای، میزان تغییرات روانی کودک را پیگیری میکند و طرح درمان را اصلاح میکند اگر لزوم باشد.
روان درمانگر کودک باید چه مهارت هایی داشته باشد؟
روان درمانگر کودک برای انجام کارهای خود به مهارتهای متعددی نیاز دارد تا بتواند با کودکان به طور مؤثر و موثر کار کند و مشکلات روانی آنها را تشخیص داده و درمان کند.
برخی از این مهارتها عبارتند از:
- تسلط بر تخصص: روان درمانگر کودک باید دارای مدرک تحصیلی و آموزش مرتبط با روانشناسی (معمولاً روانشناسی بالینی) باشد و با مباحث و تکنیکهای رواندرمانی کودکان آشنایی داشته باشد.
- مهارتهای ارتباطی: برای کار با کودکان و نوجوانان، مهارتهای ارتباطی قوی و مؤثر ضروری است. این شامل گوش دادن فعال، اظهار همدردی، ارتباط چشمی، و توانایی ایجاد ارتباط مثبت و محبتآمیز با کودکان میشود.
- تحلیل و ارزیابی: تربیت درمانگر کودک باید توانایی ارزیابی و تحلیل رفتارها، عملکرد و مشکلات روانی کودکان را داشته باشد تا بتواند به درستی تشخیص بدهد و طرح درمان مناسبی تعیین کند.
- تعیین طرح درمان: بعد از ارزیابی، روان درمانگر باید بتواند طرح درمانی مناسب را برای هر کودک ایجاد کند که بهبود وضعیت روانی آن کودک را هدف قرار دهد.
- استفاده از تکنیکهای رواندرمانی: تربیت درمانگر کودک باید توانایی استفاده از تکنیکها و روشهای مختلف رواندرمانی کودکان را داشته باشد. این میتواند شامل رواندرمانی شناختی-رفتاری، رواندرمانی چند رفتاره، معمولاً مشاهده بازی، نوروفیدبک و غیره باشد.
- قدرت تفکر خلاق: کودکان ممکن است با مشکلات خلاقیت و تفکر خلاق مواجه شوند، بنابراین روان درمانگر باید توانایی حل مسئله و تفکر خلاق را داشته باشد تا بهترین راهحلها را برای مشکلات آنها پیدا کند.
- همکاری با والدین و خانواده: روابط والدین-کودک بسیار مهم است و روان درمانگر باید توانایی همکاری با والدین و خانواده را داشته باشد تا بتواند در فرآیند درمان کودکان کمک کند.
- اخلاق حرفهای: روان درمانگر باید از نظر اخلاقی صادق، راستگو و با احترام با کودکان و والدین کار کند و اطلاعات محرمانه را محفوظ نگه دارد.
تا چه سنی به روان درمانگر کودک میتوان مراجعه کرد؟
معمولاً کودکان و نوجوانان از سنین جدیدتر تا سنین نوجوانی به روان درمانگر کودک مراجعه میکنند. با توجه به نیازها و خصوصیات مختلف دورههای سنی، ممکن است ترکیبی از تخصصهای روانشناسی کودکان و نوجوانان و رواندرمانی درمانگران مورد نیاز باشد.
- کودکان پیشدبستانی (سنین 3 تا 6 سال): کودکان این دوره سنی با تغییرات اجتماعی، شناختی، عاطفی و رفتاری روبرو هستند که ممکن است نیاز به رواندرمانی داشته باشند.
- کودکان مدرسهرفته (سنین 6 تا 12 سال): کودکان در این دوره سنی با چالشها و مسائل مختلف ارتباطی، تحصیلی، رفتاری و عاطفی مواجه میشوند که میتواند نیاز به رواندرمانی را ایجاد کند.
- نوجوانان (سنین 13 تا 18 سال): نوجوانان با تحولات شدید هویتی، اجتماعی، عاطفی و رفتاری مواجه میشوند. این دوره سنی نیازهای خاص ویژهای دارد و ممکن است مشکلات روانی بیشتری نیاز به درمان داشته باشد.
چه زمانی کودک نیاز به روان درمانگر دارد؟
کودکان ممکن است به دلایل مختلف نیاز به روان درمانگر داشته باشند.
برخی از مواردی که کودک در آن نیاز به روان درمانگر دارد:
- مشکلات رفتاری: اگر کودک با مشکلات رفتاری مانند عصبانیت شدید، اضطراب، خشونت، اختلالات رفتاری، اختلالهای وسواسی-جبری، بیتوجهی و بیقراری مواجه است، ممکن است نیاز به مشاوره و درمان روانی داشته باشد.
- مشکلات ارتباطی و اجتماعی: کودکان ممکن است با مشکلات در برقراری روابط مثبت با همسالان، خانواده، یا دیگر افراد مواجه شوند که نیاز به روان درمانگر را به وجود میآورد.
- مشکلات تحصیلی: اگر کودک دچار مشکلات تحصیلی مانند مشکل در تمرکز، عدم توانایی در یادگیری، اختلالات خواندن و نوشتن و غیره است، ممکن است نیاز به روان درمانگر باشد.
- تغییرات مهم در زندگی: رویدادهای مهمی مانند جدایی والدین، مهاجرت، مرگ یکی از اعضای خانواده و سایر تغییرات مهم در زندگی ممکن است نیاز به مشاوره و روان درمانگر را ایجاد کند.
- اضطراب و استرس: کودکان ممکن است با اضطراب و استرس مرتبط با موضوعات مختلف مثل مدرسه، دوستان، خانواده و مسائل شخصی روبرو شوند که به نیاز به روان درمانگر اشاره میکند.
- اختلالات روانی: برخی از کودکان ممکن است دچار اختلالات روانی مثل اختلال اضطراب، اختلال افسردگی، اختلال نقص توجه/بیشفعالی (ADHD)، اختلال اتیسم و غیره باشند که نیاز به درمان تخصصی توسط روان درمانگر را دارند.
روان درمانگر خوب چه خصوصیاتی دارد؟
یک روان درمانگر خوب باید دارای مهارتها، خصیصهها و ویژگیهایی باشد که به او اجازه میدهد با موفقیت به نیازها و مشکلات روانی مراجعین خود پاسخ دهد.
برخی از ویژگیها و مهارتهایی که یک روان درمانگر خوب باید داشته باشد:
- تخصص و دانش: یک روان درمانگر خوب باید دارای دانش و تخصص کافی در زمینه روانشناسی و رواندرمانی باشد. او باید با اختلالات روانی مختلف، تئوریهای مرتبط و روشهای درمانی مختلف آشنا باشد.
- تجربه حرفهای: تجربه حرفهای در کار با مراجعین و درمان اختلالهای روانی نقش مهمی در توانایی روان درمانگر ایفا میکند. تجربه میتواند به او کمک کند بهتر با موقعیتها و چالشهای مختلف مواجه شود.
- تحصیلات و گواهیهای لازم: روان درمانگر باید دارای تحصیلات رسمی در زمینه روانشناسی و رواندرمانی باشد و مجوز معتبر برای ارائه خدمات حرفهای به مراجعین داشته باشد.
- مهارتهای ارتباطی: مهارتهای ارتباطی قوی برای برقراری ارتباط مثبت و ایجاد اعتماد با مراجعین ضروری است. ارتباط دلنشین و احترام به حریم خصوصی مراجعهکنندگان به تأسیس یک رابطه مثبت کمک میکند.
- قدرت شنوایی و تمرکز: روان درمانگر باید به صورت موثر به مشکلات و نیازهای مراجعین گوش کند و تمرکز خوبی داشته باشد تا به درستی مشکلات را تشخیص دهد و برنامه درمانی مناسبی ارائه دهد.
- تفهیم و همدلی: روان درمانگر باید بتواند تفهیم و همدلی با مشکلات و احساسات مراجعهکنندگان را نشان دهد و به آنها احترام بگذارد.
- انعطافپذیری: روان درمانگر باید توانایی انطباق با نیازها و ویژگیهای مختلف مراجعین را داشته باشد و به نیازها و تغییرات آنها پاسخ دهد.
- حفظ حریم خصوصی: روان درمانگر باید مطمئن شود که اطلاعات شخصی مراجعهکنندگان محفوظ و محرمانه است و حریم خصوصی آنها رعایت میشود.
روانشانسی کودکان
روانشناسی کودکان (Child Psychology) حوزهای از علم روانشناسی است که به مطالعه رفتارها، روانشناخت و توسعههای روانی کودکان اختصاص دارد. این حوزه به تحلیل و فهم روانی کودکان در انواع مختلف سنی از زمان تولد تا دوران نوجوانی میپردازد.
روانشناسی کودکان به بررسی و تحلیل عوامل مختلفی میپردازد که بر رفتارها و روانشناخت کودکان تأثیر میگذارند. این عوامل شامل ویژگیهای فردی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و زیستشناختی میشوند. روانشناسان کودکان براساس اطلاعات جمعآوریشده از روشهای تحقیقاتی مختلف، از جمله مشاهده، مصاحبه، آزمونها و پرسشنامهها، به تحلیل و تفسیر رفتارها و عملکردهای روانی کودکان میپردازند.
در طول مطالعه روانشناسی کودکان، به موضوعات مختلفی پرداخته میشود از جمله:
- تحول شناختی: بررسی تغییرات شناختی و عملکرد شناختی کودکان به مرور زمان، از جمله تواناییهای شناختی مانند حافظه، توجه، حل مسئله و زبان.
- تحول اجتماعی: مطالعه رفتارهای اجتماعی کودکان و تأثیر روابط با دیگران بر روانشناخت آنها.
- تحول عاطفی: بررسی تغییرات عاطفی کودکان و نحوهی مدیریت احساسات و ارتباط آن با رفتارها.
- اختلالات روانی کودکان: شناسایی و تشخیص اختلالات روانی در کودکان و نوجوانان و ارائهی راهکارهای درمانی.
- ارتباط با خانواده: بررسی تأثیر خانواده و محیط خانه بر روان و رفتار کودکان و نحوهی پشتیبانی والدین از رشد و توسعهی روانی کودکان.
نشانه های اختلال روانی کودکان
- تغییرات در رفتار: تغییرات ناگهانی و چشمگیر در رفتار کودک، مانند عصبانیت شدید، خشونت، انزوا، اضطراب، بیتوجهی و بیقراری میتوانند نشاندهنده اختلال روانی باشند.
- مشکلات تحصیلی: کودکان با اختلالات روانی ممکن است دچار مشکلات تحصیلی مانند مشکل در تمرکز و توجه، ناتوانی در یادگیری، نوشتن یا مشکلات در مدیریت وقت باشند.
- تغییرات در خواب و خوراک: تغییرات در الگوی خواب کودک، مثل بیداری شبانه بیدلیل یا افزایش یا کاهش شدید در آشتی و رژیم غذایی، میتواند نشانههای اختلال روانی باشد.
- اضطراب و وسواس: اضطراب شدید، فرار از مواقع و آرامش خلق، یا وسواسها و رفتارهای تکراری ممکن است بر اختلال روانی اشاره کنند.
- کاهش انگیزه: کودکان ممکن است کاهش انگیزه به فعالیتهای عادی و مورد علاقهشان نشان دهند و از انجام آنها استقبال نکنند.
- تغییرات در عملکرد اجتماعی: از دست دادن علاقه به بازی و تعامل با همسالان یا خانواده، انزوا و اجتناب از مراودات اجتماعی ممکن است نشاندهنده مشکلات روانی باشد.
- تغییرات در عاطفهها: تغییرات چشمگیر در حالات عاطفی کودک، مانند اضطراب شدید، افسردگی، خشم یا خوشحالی شدید، میتوانند نشانههای اختلال روانی باشند.
- خودآسیبرسانی: کودکانی که اختلالات روانی دارند، ممکن است به خود آسیب برسانند یا خود را مجروح کنند.
از کجا میتوانیم اختلال روانی نوزاد را متوجه شویم؟
اختلالات روانی در نوزادان بسیار نادر هستند و معمولاً برای تشخیص آنها باید به پزشکان و متخصصان روانشناسی کودکان مراجعه کرد. برخی از اختلالات روانی نوزادان به دلیل علائم و رفتارهای خاصی میتوانند مشخص شوند، اما تشخیص نهایی و درست نیاز به بررسی تخصصی دارد.
برخی از علائم و نشانههایی که ممکن است نشاندهنده اختلال روانی در نوزادان باشند عبارتند از:
- اختلالات خواب و غذا: نوزادان با اختلالات روانی ممکن است دچار مشکلات خوابی مانند بیداری های مکرر شبانه و یا مشکلات مربوط به تغذیه و خوراکی باشند.
- بیحرکتی یا بیصدا: نوزادان ممکن است به طور غیرمعمول بیحرکت یا بیصدا باشند و نتوانند به طور طبیعی و معمولی به محیط اطراف واکنش نشان دهند.
- تغییرات احساسی: نوزادان با اختلال روانی ممکن است اظهار هیجانها و احساسات غیرطبیعی نمایش دهند و با تغییرات شدید در رفتار و عاطفهها مواجه باشند.
- بیتوجهی و تمایل به انزوا: نوزادان با اختلال روانی ممکن است تمایل به انزوا کنند و نتوانند ارتباط و ارتباطات اجتماعی طبیعی را با دیگران برقرار کنند.
- مشکلات فیزیکی بدون علت آشکار: نوزادان ممکن است مشکلات فیزیکی مختلفی را نشان دهند که علت آنها به سادگی قابل توجیه نیست.
اختلال روانی کودکان به چند دسته تقسیم میشوند؟
اختلالات روانی کودکان به چند دسته تقسیم میشوند که هر یک شامل گروهی از اختلالات مرتبط با ویژگیها و نشانههای خاص هستند. این دستهبندیها بر اساس تنوع علائم و شدت اختلالها صورت گرفتهاند. مهمترین دستههای اختلالات روانی کودکان عبارتند از:
- اختلالات رفتاری و اجتماعی: این دسته شامل اختلالاتی است که با رفتارها و اجتماعی کودکان مرتبط هستند، مانند اختلال اوتیسم، اختلال نقص توجه/بیشفعالی (ADHD)، اختلال کنترل حرکتی، اختلال ارتباطی و زبانی و…
- اختلالات حالت هیجانی و اضطرابی: این دسته شامل اختلالاتی است که با تغییرات شدید در حالات هیجانی و اضطراب کودکان مرتبط هستند، مانند اختلال اضطراب عمومی، اختلال اضطراب جداگانه، اختلال نیمه شب و…
- اختلالات خوردن و خواب: این دسته شامل اختلالاتی است که با مشکلات خوردن و خواب کودکان مرتبط هستند، مانند اختلال خوردن انتخابی، اختلال خواب بیهنگامی، اختلال خواب بیداری شبانه و…
- اختلالات روانی و هیجانی عملکردی: این دسته شامل اختلالاتی است که با مشکلات در عملکرد روانی و هیجانی کودکان مرتبط هستند، مانند اختلال خوشحالی اساسی، اختلال تنیدگی عاطفی و…
- اختلالات همرده و رفتارهای ناپرسندگی: این دسته شامل اختلالاتی است که با رفتارهای همرده و ناپرسندگی کودکان مرتبط هستند، مانند اختلال همراهی اجتماعی، اختلال تورتیکولیس مزمن و…
آیا مشکلات روانی کودکان درمان قطعی دارد؟
درمان مشکلات روانی کودکان میتواند بهبود و تغییرات مثبتی در وضعیت روانی آنها به ارمغان بیاورد. اما همانند اغلب بیماریها، درمان قطعی برای مشکلات روانی کودکان وجود ندارد. در بسیاری از موارد، هدف اصلی درمان، بهبود و کنترل علائم و نشانههای اختلال روانی و به دست آوردن یک سطح بهتر از عملکرد روانی است که برای کودک و خانوادهاش مؤثر باشد.
بهبود و پیشرفت در درمان مشکلات روانی کودکان به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- مدت زمان شناخته شده اختلال: مشکلات روانی کودکانی که در مراحل ابتدایی شناخته و درمان میشوند، اغلب بهتر به درمان پاسخ میدهند تا مشکلاتی که به مدت زمان طولانی نادیده گرفته شدهاند.
- نوع اختلال روانی: اینکه اختلال روانی کودک چه نوعی دارد، تأثیر زیادی بر روند درمان دارد. برخی از اختلالات بهتر قابل کنترل و مدیریت هستند تا دیگر اختلالاتی که نیاز به درمان مداوم دارند.
- نقش خانواده و محیط اجتماعی: حمایت خانواده و محیط اجتماعی، ارتباط مثبت با والدین و مشاوره خانواده نقش مهمی در بهبود و درمان مشکلات روانی کودکان ایفا میکند.
- نوع درمان: نوع درمانی که کودک دریافت میکند، اثر بر روند بهبود دارد. درمانهای روانشناختی، رواندرمانی، درمانهای دارویی و درمانهای ترکیبی از متدها ممکن است استفاده شوند.
- تعهد به درمان: مشارکت فعال و تعهد به درمان توسط کودک و خانوادهاش از اهمیت بالایی برخوردار است. صبر و پیوستگی به مدت زمان درمان نیز میتواند تأثیر مثبتی بر نتایج داشته باشد.
با کودکانی که مشکلات روانی دارند باید چگونه رفتار کرد
چند راهنمایی برای برخورد با کودکان مشکلدار:
- ایجاد ارتباط مثبت: تلاش کنید ارتباط مثبتی با کودک برقرار کنید و به او نشان دهید که او را دوست دارید و حمایت میکنید. اظهار محبت، دلسوزی و احترام به کودک به ایجاد ارتباط اعتمادسازی کمک میکند.
- گوش دادن با دقت: به کودک با دقت گوش کنید و اوقاتی برای با او صحبت کردن اختصاص دهید. به او فرصت بدهید تا احساسات و نگرانیهای خود را بیان کند و با احترام به او گوش کنید.
- فراهم کردن محیط حمایتکننده: برای کودک محیط حمایتکننده ایجاد کنید که او احساس امنیت و آرامش داشته باشد. توجه به امکانات اطراف و ایجاد روالها و ساختار در زندگی کودک میتواند او را بهتر حمایت کند.
- درک و تفهیم: برای مشکلات و نیازهای روانی کودک درک و تفهیم نشان دهید. به او نشان دهید که شما درک میکنید که او با چه مشکلاتی مواجه است و این که احساسات و وضعیت روانیاش برای شما مهم است.
- تشویق و تعریف مثبت: موقعیتهایی که کودک رفتار مثبتی از خود نشان میدهد را تشویق کنید و به او تعریف مثبت کنید. ایجاد احساس ارزشمندی در کودک به بهبود خودارزشی او کمک میکند.
- مراقبت از خود: مراقبت از خود و احساس رفاه برای خود اهمیت دارد. اگر شما خودتان به عنوان والدین نیازهای روانی خود را برآورده کنید، میتوانید بهتر بتوانید به نیازهای روانی کودک نیز پاسخ دهید.
- مشاوره متخصص: اگر مشکلات روانی کودک شما به نقطهای رسیده که نیاز به کمک تخصصی دارد، بهتر است به متخصصان روانشناسی کودکان مراجعه کنید. آنها میتوانند نیازهای والدین و کودک را به خوبی ارزیابی کنند و به شما راهنمایی در مورد درمان مناسب ارائه دهند.
مقالات پیشنهادی :
بدون دیدگاه